Zoeken naar historie (ronde 3)

Door: Co Buysman

Halverwege de derde ronde van het lenteveteranenkampioenschap – die, naar buiten kijkend, meer een winters karakter draagt – gaat een schaal met lekkere hapjes rond. Het is een traditie, maar al snel denk je ook dat er iets te vieren is.
En dat is zo. Voor de tiende keer is het Hoornse verpleeghuis Lindendael een uitstekende plek om schaakveteranen om de NHSB-titel te laten spelen. De grote groep deelnemers is binnen deze accommodatie enkele keren verhuisd, van de recreatiezaal aan de Koepoortsweg via het huidige Franse plein naar de theaterzaal nu. Maar de gastvrijheid is nooit veranderd. Iedereen voelt zich thuis in Lindendael, zoals voor, tijdens en na elke ronde te zien is.
De viering van het tweede lustrum is ook een beetje stilstaan bij de historie van het evenement in Hoorn. Zelf ben ik een geschiedenisgek en probeer zo veel mogelijk te weten te komen. Een dag na de derde ronde fiets ik naar het Westfries Archief, vlakbij de turborotonde langs de A7. Vanaf 2006 heb ik alle partijuitslagen in alle groepen verzameld, maar van 2004 en 2005 heb ik die nog niet.
Eerst volgt een lichte teleurstelling. In het Westfries Archief worden op microfilm alle edities van 2004 van het Noordhollands Dagblad bewaard. Helaas zit er op de sportpagina’s van het Dagblad voor West-Friesland geen regelmaat in het vermelden van de uitslagen. Niet van de eerste ronde, wel van de tweede, derde en vierde en daarna soms wat informatie in de schaakrubriek ‘Stuk voor stuk’. Maar geen uitslagen van ronde vijf, zes en zeven.
In de kranten van 2005 is die volledigheid er wel. Het is even zoeken (de ene keer staan de uitslagen in de zaterdagkrant, de andere keer in de maandagkrant en zelfs eenmaal een week later, op woensdag), maar van het tweede veteranenkampioenschap in Lindendael heb ik alles.
Ik wil alle uitslagen van 2004 achterhalen en zelfs meer informatie vinden. Want partijnotaties zijn ook leuk. Hoe speelde een deelnemer in dat jaar? Is zijn openingsrepertoire daarna veranderd, is hij aanvallender of juist verdedigender gaan schaken? En zijn er nog leuke verhalen te vertellen? Enkele seizoenen later speelden de lenteveteranen eenmalig op het Franse plein. Een kleine ruimte en iedereen zat met zijn schouders tegen elkaar. Zelf heb ik een ronde meegemaakt dat links van mij een pilaar stond; met mijn stoel er tegenaan. Ik ben linkshandig en het viel niet mee om iedere zet te noteren. Want veel ruimte om naar achter te schuiven was er niet. Maar dat soort voorvalletjes maken de historie van het kampioenschap.
Daarom hoop ik dat er deelnemers zijn die notaties van leuke partijen willen geven (ik wil eventueel de zetten op woensdagmiddag voor half twee overschrijven, maar mailen is ook handig: buysman.nan@quicknet.nl), die iets hebben meegemaakt en dat willen vertellen of mailen en natuurlijk ben ik op zoek naar de ontbrekende uitslagen van 2004. De komende maanden wil ik tien jaar veteranenschaak in Lindendael op papier vormgeven en wellicht is het mogelijk om daar een boekje van te maken.

Frans Vlugt – Aad Laan 1-0
Voor de derde keer in Lindendael zitten Frans Vlugt en Aad Laan tegenover elkaar. De zwartspeler is een jeugdige foto van zijn opponent tegengekomen in het boek ‘Curaçao 1962’ (met als ondertitel ‘The battle of minds that shook the chess world’), waarin op pagina 133 de Edammer – als marinier op het eiland aanwezig en actief in de organisatie van het kandidatentoernooi – geïnteresseerd kijkt naar Miroslav Filip-Viktor Korchnoi. Alle wereldtoppers speelden toen vier keer tegen elkaar en in beide partijen Filip-Korchnoi was 1. d4 Pf6 de openingszet. Toeval of niet, maar zo beginnen de twee lenteveteranen ook. Frans heeft een halve eeuw geleden goed opgelet, want de witspeler verloor destijds tweemaal en hij doet het beter.
Aanvankelijk gaat het gelijk op. Als met name de lichte stukken van wit de betere velden hebben, vergroot hij de druk op de Hoornse stelling. Dat levert hem tussen een afruil van dames en paarden door twee pionnen op. En aan het einde van die activiteiten ook nog eens een volle toren. Het is een strijd geworden die de schaakwereld niet zal schokken. Frans brengt de onderlinge score op 3-0.

1. d4 Pf6 2. Lg5 c5 3. d5 Db6 4. Lc1 g6 5. Pc3 Lg7 6. e4 d6 7. Lb5+ Ld7 8. Lxd7+ Pbxd7 9. Pf3 Da6 10. a4 0-0 11. Dd3 c4 12. De2 Tac8 13. 0-0 Da5 14. Ld2 a6 15. Kh1 Dc7 16. Le3 Pg4 17. Ld4 Pde5 18. Pd2 Ph6 19. f4 Pd7 20. Lxg7 Kxg7 21. Tae1 f6 22. Pf3 Dc5 23. Dd2 Pf7 24. Pd4 Pd8 25. Tf3 Th8 26. Tg3 Pf8 (zie diagram) 27. e5 Kf7 28. exf6 e6 29. dxe6+ Pfxe6 30. Pxe6 Pxe6 31. Pe4 Dd4 32. Pxd6+ Kf8 33. Dxd4 Pxd4 34. Pxc8 Kf7 35. Pd6+ Kxf6 36. Pxc4 Pxc2 37. Tc1 Pd4 38. Td3 Pe2 39. Te1 Te8 40. Te3 Tc8 41. T3xe2 Txc4 42. Te4.

Henk Westerman – Jan Brink 0-1
Net als twee jaar geleden in de vijfde ronde neemt Henk Westerman het met wit op tegen Jan Brink, de kampioen van 2011. Dezelfde Engelse opening verschijnt op het bord. Zwart krijgt een isolani op e5, maar kan die voldoende verdedigen. Twee van de drie verdedigers (dame op e7 en loper op d6) drukken tevens op de damevleugel, waar Henk een pion minder heeft.
Na een flinke afruil komen de twee in een toreneindspel met een sterk paard voor zwart en een loper met minder actieve mogelijkheden voor wit. Jan laat zijn koning naar de damevleugel wandelen om de pionnenmeerderheid te ondersteunen. Uiteindelijk posteert hij vrijpionnen op b2 en f2 en de Schoorlse loper kan een van de twee niet tegenhouden. Opnieuw sleept de Krommenieër het punt in de wacht.

1. c4 f5 2. g3 Pf6 3. Lg2 e6 4. Pf3 d5 5. b3 Ld6 6. Pc3 c6 7. 0-0 0-0 8. d3 e5 9. cxd5 Pxd5 10. Lb2 Pxc3 11. Lxc3 De7 12. b4 Pa6 13. a3 Pc7 14. Db3+ Kh8 15. Db2 Te8 16. e4 fxe4 17. dxe4 Lg4 18. h3 Lxf3 19. Lxf3 Pb5 20. Tac1 a5 (zie diagram) 21. Tb1 axb4 22. Lxb4 Lxb4 23. axb4 Df7 24. Lg2 Ta2 25. Db3 Dxb3 26. Txb3 Pd4 27. Tbb1 g5 28. Ta1 Tea8 29. Txa2 Txa2 30. Tb1 Kg7 31. Lf1 b5 32. Kg2 Kf6 33. Ld3 Ke6 34. Lf1 Kd6 35. Ld3 h6 36. Lf1 Kc7 37. Ld3 Kb6 38. Lf1 Ta4 39. Ld3 Ta3 40. Lf1 Tb3 41. Txb3 Pxb3 42. f4 exf4 43. gxf4 gxf4 44. Ld3 Pd4 45. h4 c5 46. bxc5+ Kxc5 47. Kh3 b4 48. Kg4 f3 49. Kf4 b3 50. e5 b2 51. Ke3 Kd5 52. e6 Kxe6 53. Kxd4 f2.

Jan Rot – Tom Adriaanse ½-½
Tijdens zijn vier voorgaande optredens op het lentekampioenschap in Hoorn heeft Tom Adriaanse twee keer van Jan Rot gewonnen. Driemaal is scheepsrecht, want de routinier van Het Witte Paard blijft dit keer niet met lege handen staan.
Twee jaar geleden verloor hij in de slotronde een paard en bleken drie pionnen onvoldoende compensatie te geven. In het middenspel zijn de betere papieren nu voor Jan die de open d-lijn in bezit neemt en een pionnenmeerderheid op de damevleugel heeft. Als alle torens zijn geruild, verandert het beeld van de partij niet.
In een dame-eindspel moeten twee witte paarden het opnemen tegen loper met paard voor Tom. De MSC’er lijkt na een afruil iets in het voordeel, omdat hij de loper overhoudt en Jan een paard. Maar wit maakt zijn laatste stuk snel actief en zijn koning staat centraler. Zwart brengt zijn monarch ook naar het midden van het bord en dan blijkt er niet meer dan remise in te zitten.

1. d4 Pf6 2. Lf4 d6 3. e3 g6 4. Pf3 Lg7 5. Ld3 0-0 6. 0-0 c5 7. c3 Pc6 8. Pbd2 a6 9. a4 cxd4 10. exd4 e5 11. Lg5 Dc7 12. dxe5 dxe5 13. De2 Le6 14. Lxf6 Lxf6 15. Lc4 Tfe8 16. Pe4 Lg7 17. Tfd1 Pa5 18. Lxe6 Txe6 19. b4 Pc6 20. Pfg5 Te7 21. Dc4 Pd8 22. Db3 h6 23. Pf3 Pe6 24. Td2 Td8 25. Tad1 Ted7 26. Kf1 Txd2 27. Txd2 Txd2 28. Pfxd2 Dc6 29. b5 axb5 30. axb5 Dd7 31. Ke1 Pf4 32. g3 Pe6 33. Ke2 Kh7 34. Dc4 Pg5 35. Pxg5+ hxg5 (zie diagram) 36. Pf3 De7 37. h4 gxh4 38. Dxh4+ Dxh4 39. Pxh4 e4 40. c4 Ld4 41. Pg2 Kg7 42. f3 exf3+ 43. Kxf3 Kf6 44. Pe1 Ke5 45. Pd3+ Kd6 46. Ke4 Lg1 47. g4 Lb6 48. Pe5 f5+ 49. gxf5 gxf5+ 50. Kxf5 Ld4 51. Pd3 b6 52. Ke4 Lg1 53. c5+ Lxc5 54. Pb2.

Maarten de Haas – Ton de Veij ½-½
Ton de Veij is de derde speler van Purmerend die in de hoogste groep uitkomt. In 2010 werd zijn club vertegenwoordigd door Frans Vlugt (tegenwoordig weer spelend voor Volendam) en de een jaar later veel te vroeg overleden Louis van der Meulen. Hij schaakt al een eeuwigheid bij Purmerend en is dit bondsseizoen een van de dragende krachten – met vijfenhalve punt uit zes partijen – van het derde. Met dat team kan de Purmerender in Hoorn een groot succes binnenhalen, want de avond voor de zesde ronde van het lenteveteranenkampioenschap (woensdag 10 april) kan Purmerend 3 in de uitwedstrijd tegen Caïssa-Eenhoorn 6 de titel in de tweede klasse B veroveren. Misschien moet hij die dinsdag maar een slaapzak meenemen.
Ton is ook kanshebber voor een hoge klassering in Lindendael. Tegen Maarten de Haas, een gevaarlijke outsider, wordt het evenwicht niet verstoord. Beide spelers ruilen twee lichte stukken en drie pionnen. Een trucje van zwart (loper op b2 laten instaan om de dame te vangen) doorziet wit en al gauw tekenen beiden daarna de vrede.

1. e4 d6 2. d4 Pf6 3. Pc3 Pbd7 4. Pf3 e5 5. Lc4 c6 6. Pg5 d5 7. exd5 Pb6 8. Lb3 exd4 9. Dxd4 Pbxd5 10. 0-0 Le7 11. Pxd5 cxd5 12. Pf3 0-0 13. Lg5 b6 14. Lxf6 Lxf6 15. Dxd5 La6 16. Tfd1 Lxb2 17. Tab1 Dc7 18. Dd7 (zie diagram).

Peter Holscher – Martin Duinmaijer 1-0
Voor Peter Holscher is Martin Duinmaijer een bekende opponent. Na 2007, 2008 en vorig jaar treffen beide lenteveteranen elkaar in Hoorn nu voor de vierde keer. Met steeds hetzelfde resultaat: winst voor de topspeler van Caïssa-Eenhoorn. Het partijverloop verandert ook niet veel. Net als in 2012 biedt de Bergense routinier taaie tegenstand, maar komt toch in een verliezend eindspel terecht.
Martin kan de dameloper op f4 slaan, waarna 13. gxf4 (de enige mogelijkheid om terug te nemen) een verzwakking van de witte verdediging lijkt. Dat valt wel mee. Veel stukken van Peter hebben zicht op de koningsstelling, waardoor hij zijn opbouwende en aanvallende activiteiten kan voortzetten. Zwart krijgt op de andere flank pionnen op a5 en b4 tegenover één Zwaagse op b3. Hij onderschat echter de zwakte van de randpion. Als er veel is geruild, heeft de oud-kampioen een paard dat veel actiever is dan de loper van zwart. Dameruil lost niets op voor Martin. Integendeel. Omdat zijn laatste toren onverdedigd is, kan het paard zonder problemen de pion op b4 veroveren en in de slotstelling staat ook de zwarte a-pion verloren. En dan staakt de Bergen-veteraan zijn verzet.

1. d4 Pf6 2. Pf3 c5 3. c3 e6 4. g3 Pc6 5. Lg2 d5 6. 0-0 Le7 7. Lf4 0-0 8. Pbd2 Db6 9. Db3 c4 10. Dc2 Ph5 11. b3 cxb3 12. axb3 Pxf4 13. gxf4 Dc7 14. e3 f5 15. Kh1 Ld7 16. c4 Pb4 17. Dc3 b5 18. Pe5 Le8 19. c5 a5 20. Lf3 Pc6 21. Tg1 Tf6 22. Tg2 Pxe5 23. fxe5 Tg6 24. Txg6 Lxg6 25. Le2 b4 26. Db2 Tf8 27. f4 Lh4 28. Tf1 Dc6 29. Pf3 Le7 30. Ta1 Ta8 31. Ta4 Lh5 32. Pe1 Lxe2 33. Dxe2 (zie diagram) Da6 34. Dxa6 Txa6 35. Pd3 Ld8 36. Pxb4 Ta8 37. Pc6 Lc7 38. b4.

Karel Keesman – Harry Peters ½-½
Het tiende veteranenkampioenschap in Hoorn heeft een grote middengroep en Karel Keesman en Harry Peters maken daar met hun score van vijftig procent deel van uit. In het Slavisch trekt wit al snel ten aanval via de damevleugel. Maar zwart geeft geen krimp en probeert over de andere flank druk uit te oefenen. Twee lichte stukken en een toren van elk worden geruild.
Door de veelheid aan pionnen (veertien) op het bord blijft het voor beiden moeilijk om ergens te breken. Op de open c-lijn worden de laatste torens geruild en dan hebben ze alletwee dame, loper van ongelijke kleur en een paard over. Die stukken willen Karel en Harry op het bord houden. Na wat gemanoeuvreer zijn zij tevreden met remise.

1. d4 Pf6 2. c4 c6 3. Pc3 d5 4. e3 Lf5 5. cxd5 cxd5 6. Db3 Dd7 7. Lb5 Pc6 8. Pf3 a6 9. Pe5 Dd6 10. Da4 Ld7 11. Pxd7 Pxd7 12. Le2 Tc8 13. 0-0 e6 14. a3 Pb6 15. Dc2 Dc7 16. Ld2 Ld6 17. f4 Pe7 18. Tac1 Pc4 19. Ld3 f5 20. Tf3 g5 21. Tf2 g4 22. Pa2 Pxd2 23. Dxd2 Dd8 24. Txc8 Pxc8 25. De1 h5 26. Tc2 h4 27. Pc3 Pb6 28. De2 Dd7 29. Df1 Kf7 30. Pe2 Tc8 31. De1 Txc2 32. Lxc2 Pc4 33. Dc3 Dc6 34. Kf2 Db6 35. Lb3 Pa5 36. La2 Pc6 37. Pc1 Dc7 38. Pd3 b6 39. Ke2 Pb8 40. Dd2 a5 41. Lb1 b5 42. De1 Dd8 43. Dc3 Dc7 44. De1 Dd8 45. Dd1 Pd7 46. Kf1 Pf6 47. Pf2 (zie diagram).

Co Buysman – Johan Plooijer ½-½
Met zijn tweede remise op rij evenaart Co Buysman nu al zijn prestatie in het hele toernooi van 2011. In dat jaar nam hij het in de vierde ronde, ook met wit, op tegen Johan Plooijer en veroverde tegen de Alkmaarder een half punt.
Voor de remise in deze derde ronde moet Co aanzienlijk harder werken. In een Engelse partij komt een open c-lijn en daar omheen groepeert Johan zijn stukken beter dan wit. Dat kost de lenteveteraan van Caïssa-Eenhoorn de a-pion. De zwarte pion op b5 wordt zodoende een vrijpion, maar die kan slechts één veld opschuiven.
Het lukt de Hoornse speler om een paard te ruilen tegen de witveldige loper van zijn opponent. Alle zware stukken verdwijnen en de kans op remise neemt voor wit toe. Zijn paard op b3 ontneemt de Alkmaarse koning de velden a5 en c5, terwijl zijn loper b5 bestrijkt. De monarch kan daardoor niet bij de vrijpion komen om die te ondersteunen op weg naar promotie.
Als de paarden worden geruild, neemt de loper de plaats op b3 over en sluit de witte koning zijn collega af om binnen te dringen. De zwartveldige loper van zwart ziet vervolgens dat de laatste witte pionnen naar witte velden gaan.

1. c4 Pf6 2. Pc3 c6 3. g3 d5 4. cxd5 cxd5 5. d4 Pc6 6. Lg2 e6 7. Pf3 a6 8. 0-0 Ld6 9. a3 0-0 10. b4 Ld7 11. Te1 Tc8 12. Lb2 b5 13. e3 Db6 14. Te2 Tc7 15. Tc1 Tfc8 16. Tec2 a5 17. bxa5 Pxa5 18. Pa2 Pc4 19. Pe5 Pxb2 20. Txb2 Txc1 21. Pxc1 Lxa3 22. Tc2 Db8 23. Pxd7 Pxd7 24. Lf1 b4 25. Pb3 g6 26. Txc8+ Dxc8 27. Ld3 Dc3 28. Kf1 Pb6 29. Dc2 Lb2 30. Dxc3 Lxc3 31. Lb5 Kf8 32. Ke2 Ke7 33. Kd1 Kd6 34. Ke2 e5 35. dxe5+ Kxe5 36. Pc5 Pc4 37. Pb3 Kd6 38. f3 f6 39. f4 Kc7 40. Kd3 Pd6 41. La4 Kb6 42. Ld7 Pb7 43. La4 (zie diagram) Pc5+ 44. Pxc5 Kxc5 45. Lb3 h5 46. e4 dxe4+ 47. Kxe4 g5 48. fxg5 fxg5 49. h3 Le1 50. g4.

Aart Strik – Jan Stapel 0-1
Aart Strik moet zijn draai nog vinden in Hoorn. De competitieleider van de Noordhollandse Schaakbond lijdt bij zijn rentree in Lindendael de tweede nederlaag op rij.
Die krijgt al snel gestalte. In de opening verslikt wit zich in aan dameschaak op a5, waarmee hij een onverdedigde loper op e5 verliest. Jan Stapel gaat meteen over op het afronden van de ontwikkeling en geeft zijn opponent geen enkele kans om enigszins terug te komen in de partij.
Vlot gaan beiden over naar een eindspel met dame en twee torens, terwijl zwart een loper extra heeft. Als dat stuk in het spel wordt gebracht (24. … Le6), oefent de Aartswoud-speler al aardige druk uit op de b-lijn. Hij geeft de loper om de laatste pionnen voor de koning op b1 op te peuzelen en kan dan veel materiaal winnen. Zover laat wit het niet komen.

1. Pc3 c5 2. Pf3 e6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 d5 5. e4 dxe4 6. Lf4 a6 7. Pxe4 e5 8. Lxe5 Da5+ (zie diagram) 9. Dd2 Dxe5 10. 0-0-0 Le7 11. Te1 Pf6 12. Pg5 Dd6 13. Lc4 0-0 14. Dd3 Pc6 15. Pxc6 bxc6 16. De3 Pd5 17. Lxd5 Lxg5 18. Dxg5 Dxd5 19. Te5 Dxa2 20. Ta5 De6 21. f4 De3+ 22. Kb1 Tb8 23. Td1 Db6 24. De5 Le6 25. b3 Lxb3 26. cxb3 Dxb3+ 27. Kc1 Db1+.

Wim Nieland – Piet de Haas ½-½
Wat een verschil tussen nu en een jaar geleden? Het negende lenteveteranenkampioenschap werd afgesloten met de partij Piet de Haas-Wim Nieland. Inzet van de strijd was de titel, waarbij de witspeler een punt meer had dan zijn opponent. Er werden geen risico’s genomen en met de remise verzekerde Wim zich van de tweede plaats.
Beide topspelers bleven ongeslagen. Piet kwam tot vijf winstpartijen en twee remises, Wim boekte driemaal winst en vier halfjes. Maar de viering van het tweede lustrum levert de omgekeerde wereld op. Ze verliezen in deze tiende editie hun eerste twee partijen en zitten op de derde woensdagmiddag tegenover elkaar met als inzet het kwijtraken van de rode lantaarn.
De dames gaan al snel van het bord. Wim verovert vervolgens de zwarte pion op f7, maar zwart zet hem via verdubbeling van de torens op de open d-lijn onder druk. Daar komt door een ruil van lichte stukken een pion op die Piet ook kwijt raakt. Er ontstaat een eindspel met alle torens, een paard voor wit en een loper voor zwart. De lenteveteraan van De Waagtoren heeft wel twee pionnen meer. Er zijn ook winstkansen voor hem, maar Wim wordt verrast door de opkomende pionnen op de a- en b-lijn. De Heerhugowaardse routinier geeft zijn loper om daar twee verbonden vrijpionnen van te maken. Op zijn beurt offert wit terug om de a-pion op te ruimen en de promotiekansen te nivelleren. Mede door de centrale positie van de zwarte koning ziet de stelling er opeens remise-achtig uit.

1. e4 d6 2. d4 Pf6 3. Pc3 e5 4. dxe5 dxe5 5. Dxd8+ Kxd8 6. Lc4 Pc6 7. Lxf7 Lb4 8. f3 Ke7 9. Lb3 Le6 10. Lxe6 Kxe6 11. Ld2 Tad8 12. 0-0-0 Td7 13. Pge2 Thd8 14. Le3 Pd4 15. a3 Lc5 16. Lxd4 exd4 17. Pf4+ Kf7 18. Pa4 Ld6 19. Pd3 Te7 20. Pac5 Tb8 21. Pb3 a6 22. Pxd4 g6 23. b4 Pd7 24. The1 c5 25. bxc5 Pxc5 26. Pxc5 Lxc5 27. Kb2 Tc7 28. Pb3 Le7 29. f4 Tbc8 30. Te2 a5 31. Td3 a4 32. Pd4 b5 (zie diagram) 33. c3 Lxa3+ 34. Kxa3 Txc3+ 35. Txc3 Txc3+ 36. Kb2 b4 37. Pb5 a3+ 38. Pxa3 Txa3 39. Tc2 Te3 40. e5 Ke6.